देशात घर मालक आणि भाडेकरू यांच्यातील संबंध कायदेशीररीत्या परिभाषित करण्याच्या सध्याच्या प्रणालीमध्ये अनेक त्रुटी असल्याचं समोर आलंय. ही तफावत दूर करण्यासाठी देशातील भाडे मालमत्ता बाजारात नियमितता आणणे, भाडे मालमत्तांची उपलब्धता वाढविणे, भाडेकरू आणि घर मालकांचे हित जोपासणे, भाडे मालमत्तेच्या विवादांचे कोर्टावरील ओझे कमी करणे. तसेच त्वरेने तोडगा काढण्यासाठी मोदी सरकारने हा नवीन कायदा आणलाय. या कायद्याचा एक उद्देश भाड्याने मिळणार्‍या मालमत्तेचा व्यवसायात पारदर्शकता आणणेदेखील आहे. त्यातील तरतुदी काय आहेत हे जाणून घ्या.
भाडेतत्त्वावर मालमत्ता देण्याचे नियमन करण्यासाठी जिल्हास्तरावर ‘भाडे प्राधिकरण’ स्थापन करण्याची तरतूद या कायद्यात आहे. रिअल इस्टेट मार्केटचे नियमन करणार्‍या रेराच्या धर्तीवर हा कायदा तयार करण्यात आलाय. ‘भाडे प्राधिकरण’ तयार झाल्यानंतर जेव्हा जेव्हा कोणत्याही घराचा मालक आणि भाडेकरू घर भाड्याने देण्याचे करार करतात, तेव्हा त्यांना या अधिकाऱ्यांसमोर हजर राहावे लागेल. करारावर स्वाक्षरी होण्याच्या तारखेपासून दोन महिन्यांत दोन्ही पक्षांना भाडे अधिकार्‍यास कळवावे लागेल. अशा प्रकारे हा कायदा घर मालक आणि भाडेकरू यांच्यातील संबंध स्पष्ट करण्यासाठी कार्य करेल. इतकेच नाही तर हा कायदा भाडे कराराशी संबंधित डेटादेखील आपल्या वेबसाईटवर ठेवेल.
नवीन कायद्यात घर मालक आणि भाडेकरू यांच्यात वाद झाल्यास त्वरित तोडगा काढण्याची तरतूद केलीय. वादाच्या बाबतीत कोणताही पक्ष प्रथम भाडे प्राधिकरणाकडे जाऊ शकतो. भाडे-प्राधिकरणाच्या निर्णयावर कोणताही एक पक्ष नाराज असेल, तर तो भाडे न्यायालयात किंवा न्यायाधिकरणाकडे तोडग्यासाठी अपील करू शकतो. यासाठी प्रत्येक राज्यात भाडे न्यायाधिकरण स्थापन केले जातील. भाडेकरू आणि घर मालक यांच्यातील वादाचे प्रकरण बर्‍याच वर्षांपासून सुरू आहे. नवीन भाडेकरू कायदा या समस्येवर कायमस्वरूपी तोडगा प्रदान करतो. कायद्यात ज्या भाड्याने दिलेली कोर्ट किंवा न्यायाधिकरणाविषयी चर्चा झाली आहे, त्यांना सुनावणीनंतर 60 दिवसांच्या आत या प्रकरणाचा निर्णय घ्यावा लागेल. इतकेच नाही, तर भाडेकरू किंवा न्यायाधिकरण स्थापन झाल्यानंतर अशी प्रकरणे दिवाणी कोर्टाच्या अखत्यारीत येतील, असे कायद्याने स्पष्ट केले. म्हणजेच आता हा वाद मिटविणे 60 दिवसांत शक्य होईल.
नवीन भाडेकरूंचा कायदा घर मालकांना भाडेकरू घर ताब्यात घेण्याच्या भीतीने मुक्त करेल. कायद्यानुसार तरतूद आहे की, जर घर मालकाने करारानुसार भाडेकरूस आगाऊ सूचना दिली, तर करार संपल्यास भाडेकरूंना जागा रिकामी करावी लागेल. अन्यथा घर मालक पुढील दोन महिन्यांसाठी भाडे दुप्पट आणि त्यानंतर त्यापेक्षा चार पट वाढवू शकतो. भाडेकरू कायद्यात घरमालकांना आणखी एक संरक्षक देण्यात आलंय. भाडेकरूंनी सलग दोन महिने भाडे न भरल्यास घरमालकास जागा रिक्त करण्यासाठी भाडे न्यायालयात जावे लागेल. एवढेच नव्हे तर कायद्याने भाडेकरूंना घर मालकाच्या परवानगीशिवाय दुसर्‍या व्यक्तीस भाग किंवा इतर सर्व मालमत्ता देण्यास मनाई केली आहे.